ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ, ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਤੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ

ਪੁਸਤਕ-ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ, ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਤੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ
ਲੇਖਕ-ਵਿਦਵਾਨ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ-ਸੁੰਦਰ ਬੁੱਕ ਡਿਪੂ, ਜਲੰਧਰ
ਪੰਨੇ-188
ਮੁੱਲ-200 ਰੁਪਏ

'ਸੁੰਦਰ ਸਾਹਿਤ ਆਲੋਚਨਾ' ਲੜੀ ਅਧੀਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਦਵਾਨ ਪ੍ਰੋਫ਼ਸਰਾਂ ਦੇ ਕਥਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉਤਰ ਰੂਪ ਵਿਚ ਗਾਗਰ ਵਿਚ ਸਾਗਰ ਭਰਨ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਦੋ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਹਿਲੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਵੱਡੇ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਛੋਟੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਉਤਰ ਛਾਇਆ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗਹਿਰ-ਗੰਭੀਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਉਚੀ ਵਿਦਿਆ ਹਾਸਿਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਬਾਰੇ ਗੂੜ੍ਹ ਗਿਆਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੇ ਇਛੁਕ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਵਰਦਾਨ ਸਿੱਧ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਅਮੁੱਲੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਇਕੱਤਰ ਕਰਨ ’ਤੇ ਜੋ ਮਿਹਨਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਉਹ ਸ਼ਲਾਘਾਯੋਗ ਹੈ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਉਨਤੀ ਵਿਚ ਇਹ ਇਕ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਵਾਂਗ ਹੈ।ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਕੀ ਹੈ, ਇਸਦੀਆਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਅਧਿਐਨ ਖੇਤਰ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਹੈ। ਭਾਸ਼ਾ ਇਕ ਚਿੰਨ੍ਹ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ, ਇਸ ’ਤੇ ਚਰਚਾ ਦੌਰਾਨ ਧੁਨੀ ਉਚਾਰਨ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਬਾਰੇ ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਸਵਰ ਤੇ ਵਿਅੰਜਨ ਧੁਨੀਆਂ ਦਾ ਵਰਗੀਕਰਣ, ਉਚਾਰਨ ਸਥਾਨ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਸਵਰਾਂ, ਵਿਅੰਜਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਨੇਮਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਵਾਕ ਬਣਤਰ, ਵਾਕਾਂ ਦੀ ਕਿਸਮ ਵੰਡ ਉਦਾਹਰਣਾ ਸਹਿਤ ਦਰਸਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਏਨੀ ਬਾਰੀਕੀ ਨਾਲ ਸਮਝਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਕ ਵਾਕ ਲਿਖ ਕੇ ਉਹਦੇ ਇਕ ਇਕ ਸ਼ਬਦ ਵਿਚ ਨਾਂਵ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ, ਕਿਰਿਆ, ਮੁੱਖ ਕਿਰਿਆ, ਸਹਾਇਕ ਕਿਰਿਆ, ਸਬੰਧਕ ਆਦਿ ਨੂੰ ਵੱਖ ਵੱਖ ਨਿਖੇੜ ਕੇ ਉਸਦੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਕਰਵਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਤੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ, ਭਾਸ਼ਾ ਤੇ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਅੰਤਰ, ਟਕਸਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ, ਮਾਝੀ, ਮਲਵਈ, ਪੁਆਧੀ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਬਹੁ-ਪੱਖੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਦੇ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿੱਪੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨਤਾ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ, ਲਗਾ-ਮਾਤਰਾ, ਵਾਕ ਬਣਤਰ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਨਿਖੇੜਾ ਸੰਯੁਕਤ ਤੇ ਮਿਸ਼ਰਤ ਵਾਕ ਆਦਿ ਬਾਰੇ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਵਾਚ ਪ੍ਰਬੰਧ ਅਤੇ ਕਾਲ ਪ੍ਰਬੰਧ ਬਾਰੇ ਵੀ ਭਰਪੂਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।ਦੂਜੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਵੀ ਛੋਟੇ ਛੋਟੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਰੂਪਾਂਤਰੀ ਸ਼ਬਦ ਰਚਨਾ, ਸਮਾਸੀ ਸ਼ਬਦ ਰਚਨਾ, ਵਾਕ, ਉਪਵਾਕ, ਅਰਥ ਸੰਕੋਚ, ਅਰਥ ਵਿਸਤਾਰ, ਸਮਾਨਾਰਥਕ, ਵਿਰੋਧਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ, ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿੱਪੀ ਦੀਆਂ ਧੁਨੀਆ, ਅਗੇਤਰ-ਪਛੇਤਰ ਆਦਿ ਭਾਸ਼ਾ ਤੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿੱਪੀ ਬਾਰੇ ਹਰੇਕ ਵੇਰਵਾ ਬਹੁਤ ਵਿਸਥਾਰਪੂਰਵਕ ਸਮਝਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਵੱਡਮੁੱਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਭਰਪੂਰ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਪੁਸਤਕ ਹਰੇਕ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਸਦਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਪਾਠ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਭ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਦੀ ਸੇਵਾ ਦਾ ਦਰਜਾ ਮਿਲ ਸਕੇ।
ਸੁਰਜੀਤ ਸਾਜਨ
ਪੱਤੜ ਕਲਾਂਜਲੰਧਰ-144806
ਫੋਨ-98 149 04 060